کاتالیست‌ها مواد مهمی هستند که در غیاب آنها بسیاری از صنایع بویژه صنایع شیمیایی (شامل نفت، گاز و پتروشیمی) و دارویی امکان پیشرفت ندارند. این ترکیبات با افزایش سرعت و انتخابگری در واکنش‌های گوناگون باعث ارتقاء ارزش اقتصادی و تجاری محصولات می‌گردند.
دانشگاه شهید بهشتی با وجود متخصصین مجرب و امکانات سخت افزاری مناسب بر اساس نامه شماره 7050/6 مورخ 11/5/84 به‌عنوان قطب کاتالیست در ایران شناخته شده است که اهداف از پیش تعیین شده برای قطب‌های علمی را دنبال می‌کند. در راستای نیل به این اهداف اعضای قطب اقدام به تدوین برنامه بلند‌مدت و کوتاه‌مدت نموده است. در این برنامه علاوه بر معرفی چشم انداز، ماموریت و اهداف کلان، به ارائه راهبرد و برنامه های علمی و عملی کوتاه‌مدت و نتایج حاصل از آنها با توجه به پتانسیل‌های بالقوه و بالفعل موجود معرفی شده است.
اهداف و برنامه‌ها:
-
ساخت پایه‌های کاتالیستی
-
ساخت کاتالیست‌های هترژون بر پایه فلزات و اکسید‌های آنها
-
ساخت و کاربرد بیو کاتالیست‌ها و آنزیم‌ها
-
ساخت کاتالیزورهای هتروژن و هموژن جدید و کاربرد آنها در سنتز ترکیبات آلی
-
مطالعات تئوری در زمینه دانش کاتالیست‌ها
-
بررسی سنتیک واکنش‌های کاتالیستی
-
راه‌اندازی دوره کارشناسی‌ارشد در رشته کاتالیست
عملکرد آموزشی:
-
اجرای پایان نامه های دانشجویان کارشناسی‌ارشد و دکترا در زمینه کاتالیست
-
پذیرش دانشجو با گرایش کاتالیست در مقطع کارشناسی‌ارشد رشته شیمی از مهرماه سال 1394
عملکرد پژوهشی:
-
چاپ مقالات علمی در نشریات معتبر بین‌المللی و ارائه مقاله در کنفرانس‌های بین‌المللی
-
اجرای 10 طرح پژوهشی در زمینه کاتالیست با حمایت بودجه قطب
-
پایه‌گذاری و پیگیری تاسیس انیستیتو متان توسط قطب کاتالیست
-
تهیه طرح‌های کاتالیست و ارائه آنها به صنعت و دولت
-
تجهیز آزمایشگاه و امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری
-
کسب عنوان قطب علمی برتر در سال 1387
همکاریهای علمی و بین‌المللی:
-
جلسات مستمر با واحدهای زیربط
-
برگزاری اولین سمینار «کاتالیست، صنعت و دانشگاه» در 21 اسفند ماه 1385 در دانشگاه شهيد بهشتی
-
برگزاری سمینار بین‌المللی کاتالیست 2008 در 11-9 اردیبهشت ماه 1387 در دانشگاه شهيد بهشتی
-
ارائه خدمات مشاوره‌ای به سیاستگذاران به‌عنوان کانون تفکر در زمینه کاتالیست
-
دوره 3 ماهه کارآموزی کاتالیست رفورمینگ برای اعضای هیات علمی دانشگاه بصره
-
دکتر مصطفی محمدپورامینی دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: استاد
-
دکتر محمدحسن پیروی دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: دانشیار
-
دکتر ناصر صفری دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: استاد
-
دکتر احمد شعبانی دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: استاد
-
دکتر پیمان صالحی پژوهشکده گیاهان دارویی مرتبه علمی: استاد
-
دکتر منصور زاهدی دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: استاد
-
دکتر علی الیاسی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی کشور مرتبه علمی: دانشیار
-
دکتر غلامرضا مرادی دانشگاه رازی کرمانشاه مرتبه علمی: استاد
-
دکتر ایوب بازگیر دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: دانشیار
-
دکتر مینو دبیری دانشکده شیمی و نفت مرتبه علمی: استاد
-
همکاری با شرکت نفت برای تولید مراکس (کاتالیزور سولفورزدایی)
-
شرکت مواد پیشرفته وزارت صنایع برای تولید سیلیکا
دستیابی به جایگاه کشور برتر در زمینه کاتالیست و تلاش برای ارتقا مداوم این جایگاه به منظور توسعه اقتصادی، اجتماعی و علمی جمهوری اسلامی ایران
طبق برنامه راهبردی که در سال اول ارائه شد چشم اندازی ملی و بین‌المللی برای فعالیت‌های بلند‌مدت این قطب، باتوجه به اسناد بالادستی (به‌ویژه برنامه ایران 1404) در نظر گرفته شد (برنامه کلان).
اینک برنامه اجرایی برای دوره دوم فعالیت قطب ارائه می‌گردد.
الف) پژوهش
-
با هدف کاربردی کردن تحقیقات بنیادی و توسعه ای انجام شده و با پشتیبانی مالی دانشگاه شهید بهشتی و سایر سازمان ها این قطب در نظر دارد اقدام به نوسازی تجهیزات تحقیقاتی خود نماید که می توان به برنامه ریزی برای خرید و راه اندازی دستگاه های اندازه گیری مساحت سطح BET ، میکروسکوپ الکترونی SEMو کاتاتست اشاره نمود.
-
برای دوره دوم فعالیت این قطب چاپ 200 عنوان مقاله بین المللی و 100 مقاله در کنفرانس های ملی و بین المللی پیش بینی شده است.
-
قطعاً اولویت اول کشور با توجه به منابع موجود، تحقیق در ارتباط با ایجاد ارزش افزوده در صنایع نفت ، گاز و پتروشیمی از طریق واکنش های کاتالیستی است. بنابراین یکی از حوزه های اصلی فعالیت این قطب ، پژوهش در زمینه هیدروکربن هاست و این قطب در نظر دارد مقدمات ایجاد مرکز تحقیقات هیدروکربن را در این دوره فراهم آورد.
-
ایجاد ارتباط با سازمان ها و نهادهای فعال در زمینه کاتالیست به منظور رفع نیازهای علمی آن سازمان و هم افزائی برای استفاده بهینه از امکانات موجود.
-
ایجاد دانش فنی تولید یکی دیگر از کاتالیست های مورد نیاز کشور و تولید آن در مقیاس پایلوت با سرمایه گذاری مشترک معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید بهشتی و سازمان مصرف کننده محصولات مذکور.
ب) آموزش و ترویج
قطب های علمی علاوه بر انجام فعالیت های پژوهشی با کیفیت ممتاز، می بایست نسبت به تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه فعالیت خود و همچنین اقدامات ترویجی برای آشنایی سایرین با موضوع قطب و هم افزایی نیروی های موجود مبادرت ورزند. بنابراین درحوزه آموزش و ترویج، فعالیت های این قطب در دوره جدید به شرح ذیل می باشد:
-
راه اندازی گرایش کاتالیست تا مقطع دکتری
-
برگزاری دومین کنفرانس بین المللی کاتالیست
-
برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی مرتبط با کاتالیست
در جهت اهداف فوق دو طرح ملی برای تولید نیمه صنعتی کاتالیست های مورد نیاز صنعت نفت ارائه شده است. از جمله طرح تولید نیمه صنعتی و ایجاد دانش فنی کاتالیست FCC می باشد. این کاتالیست از پرمصرف ترین کاتالیست های مورد مصرف در صنایع پتروشیمی و پالایشگاه می باشد و مستقیماً در تولید بنزین نقش دارد. تحریم این کاتالیست می تواند پالایشگاه های بنزین در کشور را با مخاطره مواجه سازد. این قطب برنامه ریزی برای داخلی کردن تولید این کاتالیست را از هم اکنون آغاز کرده است و امیدوار است با توجه به تجربه مثبتی که در زمینه تولید کاتالیست مراکس ارائه داده است از حمایت لازم برای به ثمر رساندن این تلاش برخوردار شود.
همچنین برای گسترش فعالیت های علمی قطب به تحقیقاتی که جنبه کاربردی داشته باشد و نیاز کشور را برطرف سازد در برنامه جدید قطب کاتالیست از دکتری مهندسی شیمی در مجموعه خود استفاده می کند و امیدوار است بتواند منشا مفیدی برای خود کفایی کاتالیست در ایران گردد.
اهم دیدگاه های کلان این قطب نیز در برنامه بلند مدت قطب در دسترس است.
بدیهی است اهداف پیوست تا حصول نتیجه نهایی پیگیری خواهد شد.