کاتالیستهای استراتژیک
کاتالیستها نقش بسیار مهمی را در زندگی تمام ما دارا میباشند و همچنین در سطح و کیفیت زندگی ما نقش مهمی را ایفا میکنند. کاتالیست یک صنعت نیست بلکه کلید تکنولوژی است که در بسیاری از صنایع بهکار گرفته میشود. کاتالیزور پدیدهای است که با مقدار نسبتا کمی از یک ماده که کاتالیست نامیده میشود سرعت واکنشهای شیمیایی را شتاب داده بدون آنکه مصرف شود. کاتالیست مواد اصلی در هر صنعت میباشد. در سال 1990 تجارت کاتالیست در ایالات متحده آمریکا 9/1 میلیارد دلار بوده است (در سطح جهانی 5 میلیارد دلار). در سال 2009 تجارت کاتالیست در ایالات متحده آمریکا به 3 میلیارد دلار رسیده است. نتایج اقتصادی کاتالیست نه تنها در فروش کاتالیست بلکه در ارزش تکنولوژی و محصولات ناشی از آن دیده میشود. کل ارزش سوخت و مواد شیمیایی حاصل از کاتالیزور در ایالات متحده آمریکا در سال 1999، 891 میلیارد دلار برآورد میشود. این نمایش دهنده 17% از GNP ایالات متحده آمریکا میباشد. از نظر جهانی ارزش افزوده کاتالیزور در حدود 3000 میلیارد دلار میباشد.
مثال مهمی از کاتالیست، کاربرد مخلوط اکسیدهای آلومینیوم و سیلیکان برای کرکینگ نفت خام به بنزین میباشد (FCC). کاتالیستها نه تنها باعث افزایش سرعت واکنشها میشوند، همچنین آنها میتوانند واکنشگرهای مستقیم برای تولید محصولات خاصی باشند بنابراین آنها کاربرد گستردهای در صنایع شیمیایی، پتروشیمی، انرژی و محیط زیست دارند.
پرمصرفترین نوع و حجم کاتالیستهای وارداتی برای صنایع کشورمان کاتالیستهای زیر میباشد:
- 1- کاتالیست مصرفی FCCبرای تولید بنزین از طریق واکنش کرکینگ با مصرف سالانه حدود 50000 تن با هزینه ارزی بالغ بر 200 میلیون دلار
- 2- کاتالیست آیزوماکس برای گوگرد زدایی گازوئیل با مصرف حدود 1200 تن در بازده زمانی 5 ساله با هزینهای در حدود 50 میلیون دلار
- 3- کاتالیست ریفورمینگ برای افزایش عدد اکتان و افزایش کیفیت بنزین با مصرف 1000 تن در بازده زمانی 5 ساله با هزینهای حدود 30 میلیون دلار
- 4- کاتالیست HDS برای گوگرد زدایی از برشهای بنزین قبل از رفورمینگ با مصرف حدود 600 تن با هزینهای در حدود 20 میلیون دلار
- 5- کاتالیست رفوررمینگ با بخار آب برای تولید هیدروژن با مصرف 2000 تن در بازده زمانی 5 ساله با هزینهای بالغ بر 50 میلیون دلار
- 6- کاتالیستهای متفرقه مانند آلومینا فعال، اکسید روی، اکسید تیتانیوم، اکسید وانادیم، مراکس و ... با مصرف سالانه هزاران تن و هزینهای بالغ بر 100 میلیون دلار